Doanh nhân ngày nay Đồng hành cùng doanh nhân Việt
Toàn cảnh tọa đàm
(DNNN) – Ngày 29/3, Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) phối hợp với Trung tâm hội nhập quốc tế, Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM tổ chức tọa đàm Thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu – triển vọng và thách thức trong thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) trên địa bàn TPHCM.
Phát biểu tại tọa đàm, TS Trần Du Lịch, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam cho biết, nếu từ năm 2024 Việt Nam tham gia thực hiện chính sách thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu thì có khoảng 1.015 doanh nghiệp FDI bị ảnh hưởng. Bởi cho tới nay, Việt Nam vẫn dùng hai công cụ ưu đãi thuế và giá đất để thu hút đầu tư. Tuy nhiên, trong cuộc chơi chung này đã có 141 quốc gia (chiếm 90% GDP toàn cầu) tham gia. Bài toán đặt ra cho Việt Nam là cần xây dựng chính sách để vẫn thu hút được các nhà đầu tư chiến lược.
Ông Trần Du lịch, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, Phó Chủ tịch VIAC cho rằng, việc áp dụng cơ chế này sẽ gây nên nhiều tác động đến hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam. Hiện Việt Nam đang thu hút, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài đầu tư thông qua biện pháp ưu đãi và hỗ trợ đầu tư; trong đó ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp là biện pháp quan trọng và tác động nhiều đến nhà đầu tư.
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội cho biết, theo quy tắc này, các doanh nghiệp đa quốc gia có doanh thu hợp nhất toàn cầu từ 750 triệu Euro trong ít nhất hai năm ở giai đoạn 4 năm liền kề trước thời điểm thực hiện nghĩa vụ thuế sẽ bị áp dụng mức thuế suất tối thiểu 15% trên mức lợi nhuận.
Trong những năm qua, Việt Nam dùng công cụ ưu đãi thuế là chủ đạo. Đó là chính sách “miễn 4 giảm 9” (tức miễn 4 năm, giảm 9 năm), ưu đãi 23 lĩnh vực; trong đó có 7 lĩnh vực ưu đãi đặc biệt; ưu đãi trong khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao…
Theo ước tính, thuế thu nhập doanh nghiệp thực tế đối với doanh nghiệp FDI hiện nay ở Việt Nam là 12,3%, thấp hơn mức tối thiểu toàn cầu là 15%. Thậm chí, có một số tập đoàn lớn chỉ ở mức từ 2,75 – 5,95%. Đáng chú ý, số thuế Việt Nam thu chưa đủ mức 15% thì các nước mà tập đoàn, công ty đa quốc gia đóng trụ sở sẽ được quyền thu.
Vì vậy, ông Phan Đức Hiếu cho rằng, việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu sẽ vừa là cơ hội nhưng cũng là thách thức đối với Việt Nam trong việc thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, cơ hội có phần nhiều hơn để Việt Nam đẩy mạnh hơn nữa việc cải cách thể chế, môi trường đầu tư kinh doanh nhằm thu hút đầu tư FDI mới chất lượng cao, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Theo các chuyên gia, trong bài toán này chúng ta không có quyền lựa chọn, buộc phải tham gia. Nhưng tham gia như thế nào và ứng phó ra sao để biến thách thức thành cơ hội cho Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng trong thu hút đầu tư FDI.
Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright phân tích, có thách thức nhưng cơ hội cũng rất nhiều. Trong đó, TPHCM là điểm sáng thu hút FDI năm 2022, với tổng 3,94 tỷ USD, tăng 5,4% so với năm 2021, lũy kế còn hiệu lực 11.273 dự án, tổng vốn 55,84 tỷ USD. FDI đóng góp hơn 13% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, thu ngân sách đạt hơn 78.000 tỷ đồng, chiếm hơn 17% tổng thu ngân sách của TPHCM.
TPHCM cần thay đổi tư duy tiếp cận thu hút FDI, bỏ cách tiếp cận ưu đãi thuế trong chiến lược thu hút FDI, tạo lập môi trường cạnh tranh công bằng và bình đẳng. Bên cạnh đó là tập trung đầu tư vốn nhân lực, nâng chất cơ sở hạ tầng, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh…
Ông Trần Việt Hà, Phó trưởng Ban Quản lý các KCX-KCN TPHCM (Hepza) cho biết, lợi thế về ưu đãi thuế cho nhà đầu tư không phải là lợi thế duy nhất. TPHCM không lấy cái này làm lợi thế cạnh tranh trong thu hút đầu tư FDI. Hiện nay có rất nhiều quy định mới tác động đến các dự án đầu tư, đòi hỏi sự đồng hành, tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho nhà đầu tư. Chẳng hạn, tại các KCX-KCN TPHCM đã có quy hoạch riêng, nhưng khi nhà đầu tư triển khai lớn hơn 6ha phải làm quy hoạch 1/500 với những thủ tục rắc rối, vô lý như lấy ý kiến cộng đồng dân cư…
Ngoài ra, theo đại diện một số doanh nghiệp, tính minh bạch về chính sách thuế, sự rủi ro về chính sách thuế, cũng như việc giảm thiểu thủ tục hành chính, thời gian, chi phí bỏ ra được doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn để yên tâm đầu tư tại Việt Nam.
Mai Ngân
